Wat is het verschil tussen biologische, biodynamische en vegan wijn?

We letten er steeds vaker op waar ons eten vandaan komt. Duurzaam wordt belangrijker en het ene logo na het andere verschijnt op productverpakkingen. Ook bij wijn prijken de logo’s voor biologische, biodynamische en vegan wijn op de flessen. Maar wat willen die termen eigenlijk zeggen?

Conventionele landbouw

Het gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen is normaal geworden. Met name na de Tweede Wereldoorlog was het belangrijk om zoveel mogelijk te kunnen produceren. Maar het milieu en het welzijn van dieren kwam daardoor in het gedrang. Dat besef zorgde ervoor dat er steeds meer biologische landbouw opkwam. En zelfs veel niet biologische boeren proberen nu om hun gewassen en dieren zo dier- en milieuvriendelijk te laten groeien. Vaak worden er dan zowel biologische als conventionele methodes naast elkaar gebruikt om milieubewuster te werk te gaan.

Biologische wijn

Bij biologische landbouw zijn kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen verboden. Zo’n tien jaar geleden hebben verschillende partijen in de wijnwereld (onderzoekers, wijnproducenten, wijnhandelaren etc.) de koppen bij elkaar gestoken om tot een EU regelgeving te komen voor biologische wijn. Vanaf de oogst van 2012 mocht ‘biologische wijn’ als term op het etiket verschijnen. Mits de wijn uiteraard aan alle eisen voldoet. Biologische wijn mag alleen van biologisch geteelde druiven worden gemaakt. Omdat chemische bestrijdingsmiddelen niet mogen, gaat een wijnboer op zoek naar druivenrassen die goed bestand zijn tegen verschillende wijngaardziektes. En zoekt hij percelen uit met een vruchtbare bodem. De bodem voorziet dan zelf in de nodige voedingsstoffen. Een wijnboer mag wel bijsturen met kruidenpreparaten. Schadelijke insecten worden bijvoorbeeld weer bestreden met andere insecten.

Biodynamische wijn

Bij biodynamische wijnbouw gaat een wijnboer nog een stapje verder. Ook hier voert respect voor mens, dier en milieu de boventoon en zijn kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen verboden. Maar er wordt ook verder gekeken naar de verbinding tussen de aarde, planten, dieren en het klimaat. Ook worden er keuzes in de wijngaard gemaakt op basis van de stand van de zon, maan en planeten. Er wordt echt gekeken naar de wisselwerking tussen al deze factoren. Het ‘Demeter’-keurmerk is bijvoorbeeld een internationaal keurmerk waaraan een biodynamische wijn te herkennen is.

Natuurwijn

Dan is er nog de term ‘natuurwijn’ of, in het Frans, ‘vin naturel’. Natuurwijn wordt op een zo natuurlijk mogelijke manier gemaakt is en dat betekent voornamelijk dat een wijnmaker nauwelijks interventies doet. Bij een ‘interventie’ kun je denken aan het toevoegen van sulfiet of (gekweekte) gist, maar ook het rijpen van de wijn in nieuwe eikenhouten vaten. Ofwel, alle externe ingrepen die de uiteindelijke smaak van een wijn beïnvloeden, zijn niet toegestaan. Er zijn echter geen criteria waaraan een wijn moet voldoen om zich vin naturel te mogen noemen. Wel zijn er verenigingen voor natuurwijn-producenten, waarvan de leden regels hebben vastgelegd. Dat de druiven biologisch of biodynamisch verbouwd moeten worden bijvoorbeeld. En dat enkel gewerkt mag worden met gist die van nature al aanwezig is op de druiven. Gekweekte gisten zijn dus verboden terrein. Een andere regel is dat de druiven met de hand geplukt moeten worden en dat de wijnmaker tijdens het rijpen van de wijn geen interventies mag doen om invloed op de zuurgraad uit te oefenen. Op deze natuurlijke wijze worden fantastische wijnen gemaakt. Maar, de methode heeft ook een keerzijde. De wijnmaker is afhankelijk van de (weers)omstandigheden van het seizoen, kan niet met bestrijdingsmiddelen optreden tegen een schimmel of slecht weer ‘rechttrekken’ tijdens het vinificatieproces. Zo kan het voorkomen dat een oogst niet oplevert wat de wijnboer hoopt. De kwaliteit van natuurwijnen is bovendien dus niet ieder jaar hetzelfde.

Vegan wijn

Een vegan wijn hoeft niet zo zeer van biologische druiven gemaakt te worden. Uiteraard wordt alle wijn alleen van druiven gemaakt, anders mag het geen wijn heten. Maar bijna elke wijn wordt wel geklaard en gefilterd voordat deze gebotteld wordt. Anders is de wijn troebel en dat is niet iets waar veel wijnliefhebbers op zitten te wachten. Maar een veelgebruikt klaringsmiddel is eiwit en dat is natuurlijk een dierlijk product. Bij vegan wijnen wordt er dan gebruikt gemaakt van een natuurlijk product, zoals bentoniet. Dat is een kleisoort dat zich bindt aan alle vast stofjes die nog in de wijn zitten. Daarna wordt de wijn gefilterd en blijft er een heldere wijn over. Eiwit doet overigens hetzelfde en wordt er daarna ook weer uitgefilterd.

Fabel of feit: minder hoofdpijn van bio wijn

“Van bio-wijn krijg je minder hoofdpijn!” Sommige mensen claimen dat deze uitspraak een feit is. Vaak wordt het stofje sulfiet als boosdoener aangewezen als mensen last hebben van hoofdpijn na het drinken van wijn. Het klopt dat bio wijn beduidend minder sulfiet bevat dan reguliere wijn (waaraan vaak juist extra sulfiet wordt toegevoegd, om zijn conserverende eigenschap), maar wetenschappelijk onderzoek heeft tot nu toe geen uitsluitsel gegeven over de oorzaken van lichamelijke klachten na het drinken van wijn. Bovendien zal er altijd een kleine hoeveelheid sulfiet in wijn aanwezig zijn, het stofje komt immers vrij tijdens de gisting. Dat je minder hoofdpijn krijgt als je bio wijn drinkt, lijkt dus (helaas!) een fabel.